2009-05-17

Dum longa tempo oni povis nur malfacile kaj kun granda necerteco respondi al tiu ĉi demando. Sed antaŭ kelkaj jaroj okazis popolnombradoj en Litovio kaj Hungario, ĉe kiuj oni demandis ankaŭ pri la kono de fremdaj lingvoj.

Esperanto-konoj en Eŭropa Unio kaj tutmonde

Se oni surbaze de la rezultoj faras takson por la tuta Eŭropa Unio, oni venas al proksimume 80.000 bis 150.000 personoj en EU, kiuj parolas Esperanton. Por la tuta mondo rezultiĝas la duoblo, ĉ. 160.000 bis 300.000 Esperanto-parolantoj. La takso baziĝas je la laŭlanda distribuo de la membraro de la Universala Esperanto-Asocio (UEA) en 2001. La malpli alta nombro venas el la litova popolnombrado, la pli alta el la hungara.

La nomitaj nombroj estas takso por la kvanto de tiuj personoj, kiuj ĉe popolnombrada demando pri kono de fremdaj lingvoj nomus ankaŭ Esperanton, kiun ili scias "paroli kaj/aŭ skribi" (tio estis la formulado pri lingvokonoj en Litovio). Personoj, kiuj lernis kaj parolis Esperanton kelkajn jarojn aŭ jardekojn antaŭe, sed ne plu uzas ĝin, verŝajne nur malofte indikos, ke ili scias paroli kaj skribi Esperanton.

Ĉu 200.000 aŭ 2 milionoj?

Estas bone imageble, ke tutmonde 100.000 ĝis 200.000 homoj flue kaj regule parolas Esperanton - dum ekzistas eble dekfoje tiom da homoj, kiuj uzis Esperanton laste antaŭ multaj jaroj aŭ eĉ jardekoj kaj kiuj parolas ĝin nur heziteme. Sidney S. Culbert taksis ĉirkaŭ la jaro 1988 la nombron de tiu dua grupo surbaze de regionaj pridemandadoj je du milionoj; liajn informojn transprenis interalie "The World Almanac" kaj ethnologue.com.

4565 Esperanto-parolantoj en Hungario

Dum la popolnombrado 2001 en Hungario entute 4565 personoj indikis Esperanton kiel regatan fremdlingvon. Per tio Esperanto havis lokon 18 inter ĉiuj fremdlingvoj, kiujn oni regas en Hungario. Se oni komparas nur kun la 23 oficialaj lingvoj de Eŭropa Unio, tiam Esperanto atingas lokon 12 - malantaŭ la pola kaj ĉeĥa (8626 kaj 4702), sed antaŭ la skandinavaj lingvoj (sume 4502), la greka (3238), la bulgara (2214) aŭ la portugala (1681). La tri baltajn lingvojn (estona, latva kaj litova) parolas sume 153 personoj en Hungario. Inter 100.000 hungaroj ĉ. 45 personoj indikis scipovon de Esperanto.

Laŭ la rezultoj de la popolnombrado la germana estas la plej multe regata fremdlingvo en Hungario kun 1.007.012 personoj. La angla havas kun 997.908 personoj praktike la saman pozicion. Sekvas la hungara (ĉe minoritatoj, 630.849), la rusa (194.449) kaj la franca (115.881). Entute oni kalkulis en Hungario 10.198.315 loĝantojn.

Loko 16 por Esperanto en Litovio

En 2001 en Litovio 844 personoj informis, ke ili scias paroli kaj/aŭ skribi Esperanton. Nia lingvo per tio atingis lokon 16 de la fremdlingvoj; se oni konsideras nur la 23 oficialajn EU-lingvojn, tiam Esperanto ankaŭ en Litovio prenas lokon 12. Tuj antaŭ Esperanto troviĝas la ĉeĥa (947) kaj la dana (858). Poste sekvas ekzemple la norvega (662), la estona (508), la finna (381), la portugala (281), la hungara (246) kaj la rumana (166). Inter 100.000 litovoj 24 personoj informis pri scipovo de Esperanto.

Ĝis 1991 Litovio apartenis al Soveta Unio. Do ne surprizas, ke la duono de la loĝantaro regas la rusan, 2.099.928 personoj. Poste sekvas la angla (589.553), la litova (ĉe naciaj malplimultoj, 355.846), la pola (307.678), la germana (284.896) kaj la franca (67.520). Entute oni kalkulis en Litovio 3.483.972 personojn.

Komunikado inter Hungario kaj Litovio

Surbaze de la nombroj eblas trakti la demandon, kiel litovoj kaj hungaroj povas interparoli. 246 litovoj parolas la hungaran kaj pvas rekte paroli tiulingve kun hungaroj. Inverse ne precize konata nombro de hungaraj civitanoj parolas la litovan; ĉar por la tri baltaj lingvoj oni informis pri entute 153 parolantoj, tiu nombro pri la litova supozeble troviĝas ne tro for de 100 personoj.

Kiu ne apartenas al tiuj lingvosciantoj - kaj ankaŭ ne havas la bonŝancon, ke la interparola partnero lernis la propran lingvon - tiu eble povas fidi je unu de la internacie uzataj lingvoj. Ekzemple 60 % de la litovoj povas paroli kun 2 % de la hungaroj en la rusa, 17 % de la litovoj povas interparoli kun 10 % de la hungaroj en la angla kaj 8 % de la litovoj, kiuj parolas la germanan, trovas en Hungario ĉe 10 % de la loĝantaro partneron por interparoli. Per la franca jam estas multe malpli facile - nur 2 % de la litovoj parolas ĝin kaj nur 1 % de la hungaroj; la hispanan en ambaŭ landoj parolas malpli ol kvarona elcento de la loĝantaro. Oni do povas supozi, ke en la komunikado de la du landoj oni uzas grandparte la anglan kaj iom malpli ofte la germanan.

EU-komisionano pri plurlingveco Orban kontraŭ "Lingua Franca" (ĝenerala komuniklingvo)

Kiel Leonard Orban, komisionano por plurlingveco de la Eŭropa Unio, supozeble komentus tiujn nombrojn? Li varbas por la lernado de fremdaj lingvoj kaj klare kontraŭas unusolan komuniklingvon de EU. En lia forumo pri multlingveco legeblas, ke li "ne havas favoran opinion pri Lingua Franca, estu ĝi Esperanto, la latina aŭ la angla".

Ŝajnas, ke la engaĝiĝo de sinjoro Orban kontraŭ "Lingua Franca" ne estas aparte favorata de la civitanoj: Kiu lernas fremdan lingvon, tiu lernas unuavice tiujn, kiujn li aŭ ŝi povas uzi internacie kiel komunikan lingvon; krome oni lernas ankaŭ la lingvon de najbaroj, kiel montras la du statistikoj. Cetere ankaŭ en la EU-institucioj kiel ekzemple en la Komisiono la angla estas fakte la plej ofte uzata "Lingua Franca" - sendepende de la preferoj de sinjoro Orban.

Esperanto-parolantoj: Mezume 3,3 fremdlingvoj

La plej multaj Esperanto-parolantoj lernas tiun lingvon kiel aldonan lingvon; certe ne tre mirigas, ke laŭ statistikoj el pluraj landoj la Esperanto-parolantoj mezume parolas pli ol tri fremdlingvojn - do aldone al Esperanto temas pri proksimume du internaciaj aŭ najbaraj lingvoj. Laŭ statistiko de la finna edukministerio jam en 1983 nur 14 % de la pridemanditaj Esperanto-parolantoj parolis neniun plian lingvon. Supozeble ekde tiam la kono de fremdlingvoj kreskis.

Ofte pri Esperanto interesiĝas homoj, kiuj jam parolas unu aŭ du fremdlingvojn. Krome Esperanto per la multaj internaciaj kontaktoj favoras la lernadon de pliaj lingvoj. Sekve ne estas vera surprizo, ke la Esperanto-parolantoj kun siaj mezume 3,3 fremdlingvoj verŝajne formas la solan lingvokomunumon, kiu jam delonge trapasis la deklaritan EU-celon, ke ĉiu regu du fremdlingvojn.

Mankas kompareblaj nombroj pri aliaj landoj

Certe estus interese havi similan materialon ankaŭ pri aliaj landoj. Ŝajne Esperanto aperas aldone al la nomitaj landoj nur en la popolnombrado 2006 en Novzelando. Tie oni nombris 123 personojn kiel Esperanto-parolantojn. Sed necesas konsideri, ke la koncerna demando ne faris diferencon inter gepatra kaj fremda lingvoj. Pro tio supozeble multaj demanditoj aldone al sia gepatra lingvo apenaŭ nomis fremdlingvojn.

Eble ankaŭ en aliaj landoj oni demandis pri fremdlingvoj, sed ne publikigis la respondojn rilate al Esperanto; ankaŭ la rezultojn de la litova popolnombrado pri lingvokonoj oni publikigis nur rilate al kelkaj lingvoj en la interreto.

La federacia oficejo pri statistiko de Germanio ne havas similajn datumojn pri la lingvokono de la germana loĝantaro. Ankaŭ demando ĉe Roger Nunn, gazetara respondeculo ĉe la EU-komisionano pri plurlingveco, Leonard Orban, ne liveris pliajn informojn pri la Esperanto-scipovo de la EU-civitanoj.

Aliaj statistikoj pri lingvoj

La datumoj de la du popolnombradoj en EU-landoj komparas Esperanton kun aliaj fremdaj lingvoj, do lernitaj lingvoj. Sekve rezultas iom pli favora pozicio por Esperanto ol ĉe aliaj statistikoj, ekzemple pri la grandeco de la Esperanto-vikipedio, ĝia uzado aŭ la lingvoj en la interreto entute. Ĉe tiuj komparoj oni kunkalkulas la uzadon fare de gepatraj parolantoj kaj lernintoj kune - kaj pro tio Esperanto havas iom pli malfavoran lokon, ĉar ekzistas nur ĉ. 200 bis 2000 Esperanto-denaskuloj, malpli ol 1 % de la Esperanto-parolantoj.

Esperanto-Vikipedio

Nuntempe Esperanto kun siaj ĉ. 114.000 artikeloj havas lokon 22 kompare kun la aliaj vikipedio-versioj. Laŭ la ofteco de la paĝouzado Esperanto havas iomete malpli favoran pozicion, nome proksimume lokon 35. (La superrigardo montras proksimume lokon 50 por "eo.wikipedia", ĉar ĝi listigas ankaŭ projektojn kiel Wikimedia.)

Esperanto-tekstoj en la interreto

Laŭ esploro el la jaro 2000 de Gregory Grefenstette kaj Julien Nioche Esperanto tiutempe en la interreto laŭ la tekstokvanto havis lokon 27 de la lingvoj kun latina skribo; kompare kun ĉiuj lingvoj tio verŝajne signifas proksimume lokon 40.

Impresa progreso de Esperanto dum 122 jaroj

Kelkfoje oni konsideras Esperanton kiel nesukcesan projekton - ĝi "ne akceptiĝis", oni diras. Se oni rigardas la pozicion de Esperanto kompare kun aliaj lingvoj dum la unuaj 122 jaroj post la publikigo de la unua lernolibro en 1887, montriĝas iom alia bildo. Tiam ekzistis nur unu Esperanto-parolanto, Ludoviko Zamenhof mem, kaj Esperanto do estis la plej malgranda inter tiutempe ĉ. 8000 lingvoj. En la daŭro de nur unu jarcento Esperanto atingis - depende de la statistiko - unu el la unuaj 50 lokoj de la internacie uzataj lingvoj de la mondo.

Verŝajne simila progreso de lingvo ne jam okazis en la historio de la homaro. La angla ekzemple kreiĝis antaŭ proksimume 1500 jaroj; 1000 jarojn post sia ekesto ĝi ankoraŭ ne sukcesis forlasi la britajn insulojn.

Esperanto havas econ, kiun ĝi ne devas dividi kun iu ajn alia lingvo: Oni lernis kaj lernas ĝin jam pro la ideo mem kaj pro ĝia brile simpla konstruado. La fakto, ke hodiaŭ en 120 landoj de la mondo troveblas Esperanto-parolantoj, kaj la kreskanta uzado de nia lingvo en la interreto kaj en la muziko, ĉe internaciaj renkontiĝoj kaj en ekstereŭropaj landoj - ĉio ĉi kontribuas al ĝia plua disvastiĝo.

Lu Wunsch-Rolshoven, EsperantoLand